De volatiliteit in de markt en de investeringen die gepaard gaan met de economische activiteit maken het runnen van een landbouwbedrijf vandaag complex. Een aantal boeren is daarom genoodzaakt om naast de pure landbouwproductie een tweede activiteit te starten. Zo kunnen ze een bijkomend inkomen verwerven en het risico spreiden. Maar het agrarische onderwijs zet leerlingen momenteel te weinig aan het denken over die verbredingstrend als mogelijkheid binnen een bestaande of nieuwe bedrijfsvoering. Daarop wil het Europese project “EBAMA” een antwoord bieden.
De (toekomstige) landbouwer heeft het vandaag niet gemakkelijk. Door de noodzakelijke productieomvang, de specialisatie van de bedrijven, de bijhorende investeringen en toe te passen regelgeving is het moeilijk of zelfs bijna onmogelijk om een totaal nieuw landbouwbedrijf op te starten. Ook de (familiale) bedrijfsovernames zijn bedreigd. Daarnaast staan de prijzen van landbouwproducten onder druk door producties op grote schaal en het aanbod uit gespecialiseerde monoculturen. Subsidies zijn verminderd of zelfs verdwenen. Landbouwbedrijven – en in het bijzonder de kleinere familiale - kunnen hun inkomen onvoldoende genereren uit de productieopbrengsten. Om hun inkomensniveau te vergroten en/of te verzekeren, kiezen landbouwers dan ook steeds vaker voor zogenaamde "verbreding van de landbouw" of "multifunctionele landbouw”, met bijkomende activiteiten naast de productie.
Huidige curricula in het agrarisch onderwijs komen echter niet tegemoet aan de behoeften van een doelgroep die wil verbreden. Ze zetten de jonge leerlingen in het agrarisch onderwijs niet aan het denken over de verbredingstrend als mogelijkheid om toe te passen binnen een bestaande of nieuwe bedrijfsvoering. Bovendien moeten leerlingen de kans krijgen om kennis te maken met de uitgebreide functies en multifunctionele activiteiten. Daar wil het Europese project “EBAMA” werk van maken.
Onder Belgisch coördinatorschap werken verschillende onderwijsinstellingen, universiteiten en onderzoekscentra uit zes Europese landen aan een curriculumunit “Verbreding van de landbouw” en een pedagogische gids “Onderwijs in multifunctioneel agrarisch ondernemerschap”. De komende twee en een half jaar onderzoeken ze de belangrijkste competenties die nodig zijn om landbouwactiviteiten, zoals hoevetoerisme, hoeveverkoop, groene zorg en natuurbeheer, succesvol te verbreden. Daarnaast gaan ze na hoe de ontwikkeling van die competenties beter geïntegreerd kunnen worden in het landbouwonderwijs. Via diverse bedrijfsbezoeken brengen ze de kennis, vaardigheden en attitudes in kaart die nodig zijn om aan verbreding te kunnen doen.
“We willen dat de landbouwstudenten meer mogelijkheden zullen zien en hebben om een nieuw bedrijf te starten of een bestaand bedrijf over te nemen, om te schakelen en voort te zetten als een levensvatbaar kleinschalige (familiaal) bedrijf met ruimere mogelijkheden,” licht projectcoördinator Geert Van Bever toe. “Het opleiden en het vormen tot competenties, die multifunctionele landbouw mogelijk maken, is niet alleen een economisch toekomstgerichte strategie. Het verhoogt ook het potentieel voor duurzame vormen van landbouw. Bovendien zorgt het voor een haalbaar perspectief en zo voor meer motivatie bij toekomstige of bestaande agrarische ondernemers.”
Landbouwverbreding in het provinciale landbouwbeleid
Met ongeveer één derde van het totale Vlaamse landbouwareaal is West-Vlaanderen de landbouwprovincie bij uitstek. Al zo’n 20 jaar krijgt landbouwverbreding een plaats in het provinciale landbouwbeleid. De verschillende aspecten van multifunctionele landbouw, zoals hoeveproducten, bezoekboerderijen, hoevetoerisme, groene zorg en natuur- en landschapszorg, komen daarbij aan bod. “Het landbouwbeleid van de provincie focust op drie assen: de landbouwer als ondernemer, in zijn omgeving en in de maatschappij. Het eerste gaat in op zijn economische rol, het tweede op milieu en ruimte en het derde op de plek van de boer en tuinder in de maatschappij. Net daarom is West-Vlaanderen graag gastheer voor het project “EBAMA”, besluit Bart Naeyaert, gedeputeerde voor Landbouw en Visserij in West-Vlaanderen.
Persbericht EBAMA 2.pdf